۸ رمان فانتزی برتر درباره‌ی افول جادو و جادوگری • دیجی‌کالا مگ

از زمانی که انسان‌ها شروع به ثبت تاریخ کردند، مفهوم جادو همراه با ما بوده است. زمانی هم بود که جادو بدون تردید «واقعی» به نظر می‌رسید؛ زمانی که جادو توضیحی فطری و انکارناپذیر برای همه‌ی پدیده‌ها بود. با پیشرفت تمدن و گسترش علم، حضور جادو به‌مرور از زندگی روزمره‌ی ما رخت بربست، ولی اثر آن در تخیل ما تشدید پیدا کرده است. مشخصاً ما می‌خواهیم که جادو واقعی باشد و در این راستا حاضریم راه‌وروش‌های علمی را هم فراموش کنیم. با این حال، گاهی رویکرد متقاعدکننده‌تر به داستان این است که بیان کنیم جادو زمانی واقعی بوده، ولی اکنون اثر آن کمرنگ یا به‌طور کامل نابود شده است. هشت کتابی که در ادامه معرفی می‌شوند، از جادو بدین شکل در داستان استفاده کردند:

۱. نامهربانی جادوگران (An Unkindness of Magicians)

• نویسنده: کت هاوارد (Kat Howard)
• سال انتشار: ۲۰۱۷

در شهر نیویورکی که کت هاوارد در دومین رمان خود به تصویر می‌کشد، جادو بسیار واقعی است. کسانی که از این قدرت برخوردارند، متحدین خاندان‌ها هستند، خاندان‌هایی که قدرتمندترین‌شان برای یک قرن یا بیشتر وجود داشته‌اند و از مهارت‌های ویژه و نفوذ خود برای کنترل کردن جهان عادی استفاده می‌کنند و زندگی‌شان نیز مثل اشراف‌زاده‌هاست. ولی رسیدن به قدرت هزینه دارد؛ در هر نسل، یک مسابقه به نام تِرنینگ (Turning) برگزار می‌شود که در آن یک جادوگر از هر خاندان باید در تورنمنتی که مهارت جادویی‌اش را می‌سنجد شرکت کند، تورنمنتی که گاهی ممکن است به مرگ منجر شود. هدف این تورنمنت، گزینش خاندانی جدید برای رهبری بقیه است. ولی یک سری ناآرامی در آخرین ترنینگ – که زودتر از انتظار همه اتفاق افتاد – حکایت‌گر شکل‌گیری نوعی فساد در قلب جادو است.

گاهی وقتی کسی قصد استفاده از جادو را دارد، جادویی اتفاق نمی‌افتد. گاهی‌اوقات یک طلسم به شکلی پیش‌بینی‌ناپذیر و مرگبار خطا می‌رود. اگر بخواهیم درباره‌ی این جامعه‌ی پرتنش و آشوب‌ناک اطلاعات بیشتری بدهیم، لذت تاریک خواندن این کتاب و کشف معمایی را که در مرکز آن قرار دارد خراب می‌کنیم، معمایی که شخصیت اصلی – یک زن بسیار قدرتمند که به هیچ خاندانی متعهد نیست – باید آن را حل کند تا یک بی‌عدالتی بزرگ را از بین ببرد و اوضاع را روبراه کند.

۲. ظهور و سقوط دی.او.دی.او (The Rise and Fall of D.O.D.O)

• نویسنده: نیل استیفنسون (Neal Stephenson)، نیکول گالاند (Nicole Galland)
• سال انتشار: ۲۰۱۷

استیفنسون و گالاند در این کتاب یکی از جالب‌ترین مفاهیم سبک گمانه‌زن را معرفی کرده‌اند: جادو واقعی است، ولی ساز و کار آن بدین صورت است که جادوگر باید یک دنیای موازی را که با هدف او همسوست برگزیند و آن را به دنیای خودش بیاورد؛ این مکانیزم برای جادو از مکانیزم‌های دیگری که دیده‌ایم بهتر است (جان اسکالزی (John Scalzi) از روشی مشابه برای توضیح دادن سفر سریع‌تر از نور استفاده کرد). چرا این روزها جادو وجود ندارد؟ پاسخ ساده است: عکاسی – و به‌طور کلی‌تر، تمام فناوری‌های مدرن – ابداع شدند. با توجه به این‌که به‌کمک این فناوری‌ها می‌توان واقعیت را ثبت و ضبط کرد و ثابت نگه داشت، دیگر کسی نمی‌توانست معادل‌های موازی واقعیت را به آن تحمیل کند. این فقط بخش کوچکی از این داستان پرپیچ‌وخم است که در آن عناصر مختلفی چون جادو، سفر در زمان، توطئه‌های حکومتی و ترجمه‌ی زبان‌ها با هم ترکیب شده‌اند، آن هم در داستانی که خواندن آن ناباوری را تعلیق نمی‌کند؛ آن را به‌کل نیست و نابود می‌کند.

۳. خم‌کنندگان قاشق (Spoonbenders)

• نویسنده: دریل گرگوری (Daryl Gregory)
• سال انتشار: ۲۰۱۷

این یک داستان معمولی درباره‌ی پایان یافتن جادو نیست. در واقع این اصلاً یک داستان معمولی نیست. خانواده‌ی تلماکوس (Telemachus) یک زمانی با به نمایش گذاشتن قدرت‌های ذهنی حسابی سر و صدا به پا کردند؛ قدرت‌هایی چون فرافکنی اثیری (Astral Projection)، دورجابجایی (Telekinesis) و پیش‌گویی آینده. اما یک روز، نمایش آن‌ها در تلویزیون زنده رسوا می‌شود، مادرسالار خانواده می‌میرد و خانواده وارد دوره‌ی افولی طولانی می‌شود. ولی آیا آن‌ها واقعاً قدرت‌های خارق‌العاده دارند؟ بادی تلماکوس (Buddy) می‌تواند به‌طور جزیی آینده را پیش‌بینی کند، ولی همه‌ی پیش‌گویی‌های او در تاریخی مشخص به پایان می‌رسند. معلوم نیست که در این تاریخ دنیا به پایان می‌رسد یا قدرت‌های خودش، یا شاید هم عمر خودش.

این داستان پرپیچ‌وخم درباره‌ی تاریخچه‌ی یک خانواده چندین رشته‌ی پیرنگ مختلف را درهم می‌تند که همه‌یشان در یک روز حماسی به پایان می‌رسند. سوالی که در قلب داستان کتاب وجود دارد این است که آیا جادو واقعی بود و اگر بود، دوام خواهد آورد؟ رمان دلایل کافی برای این‌که آن را تا آخر بخوانید فراهم می‌کند.

۴. جادو ناپدید می‌شود (The Magic Goes Away)

• نویسنده: لری نیون (Larry Niven)
• سال انتشار: ۱۹۷۸ (داستان کوتاه)، ۱۹۷۸ (نسخه‌ی رمان)، ۲۰۰۵ (مجموعه داستان)

داستان‌های این مجموعه کتاب حول محور یک ایده‌ی ساده، ولی موثر می‌چرخند که انگار از دل یک بازی ویدیویی نقش‌آفرینی بیرون آمده است: جادو از جانب یک منبع بسیار واقعی و بسیار محدود به نام مانا تامین می‌شود. هرگاه کسی طلسم جادویی اجرا کند، مانا مصرف می‌شود و وقتی مانا تمام شود، جادو نیز از بین می‌رود.

وقتی خبر بحران انرژی در دنیای واقعی سرتیتر روزنامه‌ها و اخبار تلویزیون شد، نیون دوباره به این ایده برگشت و تمثیلی را که مدنظر داشت، به‌شکلی واضح‌تر بیان کرد، ولی داستان‌هایی که در این دنیا واقع شده‌اند، همه درباره‌ی یک مشکل پایه هستند: مدیریت منبعی محدود که کل دنیا برای زندگی روزمره‌ی خود به آن وابسته است. این ایده‌ای بود که پیرس آنتونی (Piers Anthony) برای دنیای خودش با عنوان Apprentice Adept آن را.. اِهِم… وام گرفت.

۵. راز جادوی ششم (Secret of the Sixth Magic)

• نویسنده: لیندون ام. هاردی (Lyndon M. Hardy)
• سال انتشار: ۱۹۸۴

سه‌گانه‌ی نبوغ‌آمیز هاردی در دنیایی واقع شده که در آن جادو در ابتدا به پنج زیرشاخه‌ی منظم تقسیم شده بود (توماتورجی یا خلق معجزه (Thaumaturgy)، کیمیاگری (Alchemy)، جادوگری (Magic)، ساحرگی (Sorcery) و افسون‌گری (Wizardry)) و هرکدام از این زیرشاخه‌ها قوانین و اثرات خاص خود را داشتند – مثلاً جادوگران با استفاده از علم دیوها را احضار می‌کنند – و به‌عنوان نمونه، یکی از این قوانین مربوط به استفاده از سوخت برای تولید آتشی است که به‌نوعی پل بین قلمروی فیزیکی و قلمروی شیاطین است. در جلد دوم سه‌گانه با نام «راز جادوی ششم»، به نظر می‌رسد که جادو در حال از بین رفتن است و از خود رفتارهایی عجیب نشان می‌دهد و در دنیا بذر آشوب پراکنده می‌کند. توضیح این اتفاق در نهایت به پایان جادو منجر نمی‌شود، ولی اتفاقی که می‌افتد، حتی از این هم جالب‌تر است.

۶. سایه‌ی زن خدمتکار (The Charwoman’s Shadow)

• نویسنده: لرد دانسنی (Lord Dunsany)
• سال انتشار: ۱۹۲۶

«سایه‌ی زن خدمتکار» یکی از نخستین رمان‌های فانتزی منتشرشده است؛ در واقع این رمان آنقدر قدیمی است که هنوز لفظ «رمان فانتزی» برای توصیف چنین رمان‌هایی استفاده نمی‌شد. این داستان درباره‌ی جادوگری است که دنبال یک شاگرد می‌گردد و در نهایت با عروسی و عشق و عاشقی به پایان می‌رسد. اما در نقطه‌ی پایانی کتاب، جادوگر از کشور – و کل دنیا – خارج می‌شود و همراه با خود کل جادو را نیز می‌برد و عملاً یک‌تنه عصر جادو را به پایان می‌رساند.

تعداد کسانی که این رمان انتشاریافته در سال ۱۹۲۶ را به‌عنوان منبع الهام خود ذکر کرده‌اند بسیار بلندبالاست، و نشان می‌دهد که ایده‌ی به پایان رسیدن جادو از دیرباز همراه با ما بوده است.

۷. سه‌گانه‌ی شمشیر شانارا (The Sword of Shannara)

• نویسنده: تری بروکس (Terry Brooks)
• سال انتشار: ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۵

در جهان شانارا که بروکس آن را آفریده، علم و جادو به‌صورت نوبتی و چرخه‌ای دنیا را قبضه می‌کنند؛ صعود یکی با افول دیگری همراه است. مجموعه‌ی شانارا در آینده‌ی بسیار دور کره‌ی زمین، پس از وقوع یک هولوکاست اتمی، واقع شده است، ولی این حقیقت در بیشتر قسمت‌های مجموعه صرفاً جزییاتی در پس‌زمینه است که مستقیماً به آن پرداخته نمی‌شود. چهار سرزمین (Four Lands) جادویی‌ای که در اصل زمینه‌ی رمان‌ها هستند، از بقایای عصر تکنولوژیک و مدرن ما پر شده‌اند و برخی از این فناوری‌ها همچنان کار می‌کنند یا با جادو دستکاری شده‌اند. در قسمتی از روایت داستان، با افزایش نفوذ علم، فاز فعلی جادو به‌طور مستقیم به پایان می‌رسد، اما این چرخه به‌طور مصنوعی و با دخالت نیروهای غیرطبیعی  دچار اختلال می‌شود و جادو (در کنار یک سری عواقب غیرمنتظره) برمی‌گردد.

۸. سرچشمه‌ی جادو (The Source of Magic)

• نویسنده: پیرس آنتونی (Piers Anthony)
• سال انتشار: ۱۹۷۹

زنت (Xanth) یک مجموعه‌ی بسیار طولانی و در ظاهر بی‌پایان درباره‌ی کشور فلوریدا شکل زنت است که در آن همه‌ی شهروندان با یک قابلیت جادویی متولد می‌شوند که درجه‌ی کارآمد بودن و شدید بودن آن متغیر است. کتاب‌های اخیر این مجموعه عمدتاً آثاری سبک‌سرانه و پر از جناس‌های زبانی بوده‌اند، در حالی‌که شش جلد اول مجموعه جدی‌تر بودند.

کتاب «سرچشمه‌ی جادو» دنباله‌ای مستقیم برای «طلسمی برای آفتا‌ب‌پرست» (A Spell for Chameleon)، رمان تحسین‌شده‌ای بود که در آن بینک (Bink)، قهرمان داستان، مجبور به انجام ماموریتی برای پیدا کردن سرچشمه‌ی جادو می‌شود، همان جادویی که جامعه‌ی زنت بر پایه‌ی آن بنا شده است. او این ماموریت را با موفقیت به پایان می‌رساند و باعث می‌شود آن سرچشمه به‌طور ناگهانی ناپدید شود و لحظه‌ای تاریک در تاریخ زنت رقم بخورد، لحظه‌ای که در دنیای خود داستان آن را «دوران بی‌جادویی» (Time of No Magic) خطاب می‌کنند (پسر، واقعاً چطور این اسم به ذهنشان رسید؟). نیمی از جذابیت رمان موقعی اتفاق می‌افتد که جادو ناپدید می‌شود و در پی آن، آشوب مطلق زنت را در بر می‌گیرد. با توجه به این‌که پس از انتشار این رمان، حدود ۴۰ رمان دیگر در دنیای «زنت» منتشر شدند، می‌توانید سر این‌که جادو برمی‌گردد یا نه شرط ببندید.

منبع: Barnes and Noble