شاهنامه قصه و افسانه و تخیلی نیست

به گزارش ایسنا، محمد رسولی، دبیر سی‌ویکمین نشست تخصصی شاهنامه‌پژوهی که در تالار سعدی خانه اندیشمندان علوم انسانی و با حضور اساتید برجسته تاریخ ایران و شاهنامه‌پژوهی برگزار شد، اظهار کرد: مهم‌ترین موضوع تخصصی شاهنامه بحث و بررسی، چیستی شاهنامه از جهت محتویات است که آیا شاهنامه کتابی حاوی روایات اسطوره‌ای است یا کتاب راوی تاریخ؟ و به ماهیت اسطوره و تاریخ، که هر یک چه معنی و تعریفی دارند باید پرداخته شود.

این استاد دانشگاه و شاهنامه‌شناس برجسته، با تاکید بر این مهم که در شاهنامه چیزی به نام اسطوره نداریم و شاهنامه کتاب تاریخ  است، اظهار کرد: چون بخشی از تاریخ که در شاهنامه بیان می‌شود، مربوط به دوران‌های خیلی قدیم و کهن است، رنگ افسانه و اسطوره به خود گرفته است اما شاهنامه قصه و افسانه و اسطوره نیست و شاهنامه کتاب بسیار جدی و روایت‌گر تاریخ ایرانیان در عهد کهن (یعنی پیش از باستان) و دوره باستان است.

رسولی افزود: به هیچ عنوان شاهنامه را تاریخ اسطوره‌ای و روایات داستان‌های تخیلی و افسانه‌ای نباید دانست، بلکه شاهنامه کتاب تاریخ محض است.

هوشنگ طالع، نویسنده کتاب «تاریخ ایران کهن» نیز گفت: اسطوره عبارت است از تاریخی که زمان رخداد یا رخدادهای آن مشخص نیست؛ یعنی دارای هنگام‌شناسی نیست. حال اگر بتوان زمان و هنگام رخدادهای یک اسطوره را به دست آورد، در آن صورت تبدیل به تاریخ می‌شود.

او افزود: اکنون با پژوهش‌های ژرفی که انجام شده، آگاهی‌های تاریخی برای ایران عهد کهن یعنی از زمان استقرار ایرانی‌ها در عصر «ایرانویچ» تا پایان دوران عهد کهن (فروپاشی حکومت لهراسپیان) به دست آمده است. بنابراین دیگر نباید از آن دوران به عنوان «عصر اساطیر» نام برد، بلکه باید آن را «تاریخ ایران کهن» یاد کرد.

علیرضا ارگی از شاهنامه‌پژوهان حاضر در این نشست نیز با اشاره به کتاب «نگاهی نو به شاهنامه» تالیف دکتر محمد رسولی، گفت: این کتاب رویکرد نوین و نگرش تازه‌ای به شاهنامه دارد که با به‌کارگیری روش‌های علمی و دانشگاهی تالیف‌شده و برای اولین‌بار ثابت کرده که شاهنامه کتاب تاریخ است و همه رویدادها و وقایعی که در شاهنامه است، واقعی و تاریخ محض است که باید گاهی رموز آن را گشود.

او بیان کرد: در کتاب نگاهی نو به شاهنامه، بسیاری از رموز شاهنامه کشف و تشریح شده تا مطالب تازه و جدید و بکری در شاهنامه ارایه شود که پیش از این سابقه نداشته است.

در این نشست، دکتر پیدا پژوهشگر ادبیات، استاد محمدرضا رضوی پدید آورنده کتاب «آوای نامور نامه»، زهرا گلسرخی فعال فرهنگی و دیگر پژوهشگران شاهنامه حضور داشتند که به اهمیت اسطوره و اسطوره شناسی اشاره شد. در این نشست همچنین تاکید شد: حتی اگر هر رویکردی به اسطوره داشته باشیم باز هم توجه به اسطوره برای جامعه ما مفید است و سبب تحکیم هویت و انسجام ملی می‌شود.

در پایان این نشست محمد رسولی،  دبیر سی‌ویکمین نشست تخصصی شاهنامه‌پژوهی در بخش پایانی این نشست، اظهار کرد: اسطوره‌های شرق به ویژه ایران، از همه جهات بر اسطوره‌های غرب برتری دارد و برای مثال آن چیزی که در شاهنامه آمده بسیار برتر و والاتر از نوع اسطوره‌ای است ‌که در کتابی مانند «ادیسه و ایلیاد» آمده است.

او اظهار کرد: بر این باورم که اگر منظور از اسطوره، امر غیر واقعی و تخیلی و افسانه‌ای باشد، اسطوره در شاهنامه وجود ندارد، گر چه این سخن ممکن است عجیب به نظر برسد ولی با  پژوهش و بررسی دقیق به این نتیجه می‌رسیم که رویدادهای مندرج در شاهنامه، تاریخ واقعی است.

نشست شاهنامه‌پژوهی تخصصی از سوی وسسه مطالعات فرهنگی بزرگمهر حکیم و با حضور کارشناسان، صاحب‌نظران و علاقمندان در آخر هر ماه در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌شود.

انتهای پیام