سویه‌ای قدیمی از ویروس فلج اطفال احتمالا از آزمایشگاهی در چین نشت کرده است

سابین چهار نمونه ویروس را در سال ۱۹۶۰ برای آندره لوف، ویروس‌شناس مؤسسه‌ی پاستور و برنده‌ی جایزه نوبل ۱۹۶۵ فرستاده بود. این ویروس‌ها در آزمایشگاه برای رشد در دماهای پایین‌تر از دمای بدن انسان سازگار شده بودند و سابین گمان می‌کرد که ممکن است پایه مناسبی برای ساخت واکسن باشند. لوف در آن زمان، در حال تحقیق روی تأثیر تب بر عوامل بیماری‌زا بود. به نقل از مؤسسه‌ی پاستور، این نمونه‌ها به عنوان «میراثی عمده برای علم و سلامت عمومی» شناخته می‌شوند.

اکنون مائل بسو، محقق ویروس فلج اطفال در مؤسسه‌ی پاستور و همکارانش، دریافته‌اند یکی از سویه‌های ویروس با نام «گلن»، شباهت ژنتیکی بسیاری به ویروسی به نام «سوکت‌آ» (Saukett A) دارد. سوکت‌آ، یکی از گروه‌های ویروس‌های فلج اطفال است که در دهه ۱۹۵۰، در ایالات متحده ایزوله شد و همچنان در تولید واکسن‌های غیرفعال فلج اطفال به کار می‌رود. اما گلن به شکلی شگفت‌انگیز، شبیه به ویروسی است که سال ۲۰۱۴ از کودک چهار ساله‌ای در مرکز چین گرفته شد.

محققان پاستور برای درک بهتر موضوع، ویروس سوکت‌آ را نیز که ژنومش نسبتاً ناشناخته بود، تعیین توالی کردند. آن‌ها دریافتند که تفاوت WIV14 با سوکت‌آ تنها در ۷۰ نوکلئوتید است، در حالی که در بیش از ۸۰۰ نوکلئوتید با سابین ۳ تفاوت دارد؛ بدین معنی که WIV14 از سابین ۳ مشتق نشده، بلکه از سویه‌ای بسیار نزدیک‌تر به سوکت‌آ یا حتی از خود سوکت‌آ منشأ گرفته است.

نویسندگان مقاله نوشته‌اند که نمونه‌ی ویروس کودک، ممکن است به نوعی در آزمایشگاه یا مکان دیگری به سوکت‌آ آلوده شده باشد. اما اگر کودک واقعاً به WIV14 مبتلا بوده باشد، این ویروس فقط در صورتی می‌توانست تا این حد شبیه به سوکت آ باقی بماند که برای دهه‌ها در حالتی غیرفعال، یا در مخزنی طبیعی مثل یخ‌های دائمی یا با توجه به سویه‌ای که در تولید واکسن استفاده می‌شود، در فریزرهای مراکز تولید واکسن، باقی مانده باشد. سپس، ویروس به طریقی آزاد شده است. چنین اتفاقی لزوماً در چین رخ نداده؛ نشت ویروس ممکن است پیش از شناسایی در چین، در هر جای دیگری از جهان اتفاق افتاده باشد.

مشاور رسانه‌ای مؤسسه‌ی پاستور در مصاحبه با مجله ساینس بیان کرد: «در حال حاضر، نویسندگان هیچ یک از سناریوها را بر دیگری ترجیح نمی‌دهند، زیرا هیچ استدلالی علمی برای حمایت از یک سناریو نسبت به دیگری وجود ندارد.»

فامولار نیز با نظر محققان مؤسسه‌ی پاستور موافق است، اما سایر محققان به فرضیه‌ی نشت ویروس تمایل بیشتری دارند. آدام لورینگ، ویروس‌شناس تکاملی از دانشگاه میشیگان و ویراستار مقاله، می‌گوید رخ‌دادن خطا در آزمایشگاه همیشه یکی از احتمالات است. اما به نظر می‌رسد که نشت از مرکز تولید واکسن محتمل‌تر باشد. او می‌گوید: «من کاملاً متقاعد شده‌ام».

ساتر می‌گوید دانشگاه‌هایی که ویروس‌شناسی تدریس می‌کنند، می‌توانند منشأ دیگری برای نشت ویروس باشند. او استدلال می‌کند: «کنترل سویه‌ی فلج اطفال سوکت بسیار ساده‌تر است، احتمالاً به همین منظور، همچنان در بسیاری از مکان‌ها برای تدریس ویروس‌شناسی استفاده می‌شود.» ساتر می‌افزاید شناسایی منابع نشت ویروس‌ها و هرگونه افشاگری در این زمینه، دارای اهمیت بسیاری است. او می‌گوید اگر مقاله‌ی آن‌ها هم‌اکنون موجب آغاز تحقیقات در چین شده باشد، تعجب نخواهد کرد. البته، نتیجه‌ی چنین تحقیقاتی ممکن است هرگز افشا نشود.