اشک و لبخندهای کشت گلخانه‌ای گلستان، عملکرد بالا و زنجیره حمایتی اندک

به گزارش ایرنا، وجود آب و هوای معتدل، داشتن ۳۰۰ روز هوای آفتابی، برخورداری از صدها هزار هکتار زمین کم بازده، موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به کشورهای آسیای میانه و روسیه، فعالیت پایانه صادراتی و گمرک اینچه برون و فراهم بودن زیرساخت‌های حمل و نقل جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی بخشی از مزیت‌های استان گلستان برای توسعه کشت به روش گلخانه و مزایای قابل توجه این شیوه کشت و تولید محصول است.

اگرچه این استان شمالی به‌سبب خشکسالی در تامین منابع آبی مورد نیاز بخش آشامیدنی و کشاورزی طی یک دهه گذشته با دشواری روبرو شده اما تولید محصول به روش گلخانه باتوجه به مصرف کم آب و بهره‌وری بالای این ماده حیاتی و از طرفی دسترسی به منبع عظیم آب دریا و در دست ساخت بودن برخی پروژه‌های ذخیره آبی مانند سد «چهل چای» مینودشت، می‌تواند اولویت نخست توسعه کشاورزی گلستان باشد.

به اعتقاد کارشناسان توسعه کشت‌های گلخانه‌ای یک الزام اساسی است که باید بستر آن با حمایت بیشتر دولت در پرداخت وام ارزان قیمت، تخصیص نهاده‌ها (بذر، کود و سموم شیمیایی) یارانه‌ای به دوستداران احداث گلخانه و نیز فراهم کردن زمینه صادرات تولیدات این بخش به بازارهای فرامرزی بویژه کشورهای همسایه مهیا گردد.

افزایش تا ۱۰ برابر تولید، ایجاد حداقل تا پنج برابر فرصت شغلی پایدار (۳۰ شغل مستقیم و غیرمستقیم در هر هکتار)، افزایش بهره‌وری مصرف آب تا ۷۵ درصد و تولید محصول خارج ار فصل در مقایسه با کشت به روش سنتی بخشی از مزایای کشت محصول به روش گلخانه‌ای است که باید مورد اهتمام بیشتر متولیان بخش کشاورزی کشور و استان گلستان قرار گیرد.

۵۰ هزار هکتار زمین مستعد ایجاد گلخانه در گلستان

اگرچه گلستان ۶۷۰ هزار هکتار اراضی زراعی و باغی قابل بهره‌برداری دارد که هرساله تا ۹۰ درصد آن به کشت غلات (گندم، جو و دانه روغنی کلزا) اختصاص می‌یابد اما به گفته مجری طرح توسعه گلخانه‌های سازمان جهادکشاورزی این استان هم اکنون ۵۰ هزار هکتار از اراضی آن قابلیت و مستعد کشت گلخانه‌ای را دارند.

لیلا جهانگیر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، تعداد گلخانه‌های فعال گلستان را درحال حاضر ۳۸۴ واحد با گستره ۱۰۶ هکتار اعلام کرد و گفت: سبزی و میوه تابستانه، گل و گیاه زینتی و دارویی، آناناس، پاپایا، موز، توت فرنگی و نشاء و نهال از مهمترین فراورده‌های گلخانه‌های این استان است.

وی اضافه کرد: از مجموع واحدهای گلخانه‌ای گلستان ۹۳ واحد با گستره ۵۲ هکتار مربوط به تولید سبزی و میوه تابستانه است که سالانه از این واحدها ۱۷ هزار تن محصول فرآوری و روانه بازار داخلی و خارجی می‌شود.

جهانگیر ادامه داد: نزدیک به هفت هکتار از واحدهای گلخانه‌ای گلستان هم در زمینه فراوری نهال و نشاء فعالیت دارند که این واحدها در سال ۶.۵ میلیون اصله نهال و نشاء و ۱۲ میلیون گلدان گل و گیاه زینتی تولید می‌کنند.

مجری طرح توسعه گلخانه‌های جهادکشاوروزی گلستان همچنین گفت: ۷۸ واحد گلخانه‌ای دیگر با پهنه ۶۵ هکتار در این استان در دست ساخت است که رفته رفته به بهره‌برداری خواهند رسید.

جهانگیر بابیان اینکه گسترش کشت فرآورده‌های گلخانه‌ای از راهبردهای وزارت جهادکشاورزی در امنیت غذایی است، افرود: چشم انداز گلستان برای احداث گلخانه در برنامه هفتم توسعه کشور احداث ۲۲۰ هکتار گلخانه دیگر است که ۴۸ هکتار آن باید در سال جاری محقق شود.

سرعت کند احداث گلخانه در گلستان

اگرچه احداث واحدهای گلخانه‌ای در گلستان از اواسط دهه ۹۰ شروع شده و از استان‌های نوپا در این بخش است اما با توجه به مزایای تولید به روش گلخانه‌ای که به آن اشاره شد و نیز زمین‌های مستعد ساخت گلخانه در این استان و مهمتر از همه تغییرات اقلیمی و خشکسالی و کم بارشی در سال‌های اخیر از یک طرف و نیاز به تامین امنیت غذایی کشور از سوی دیگر به نظر می‌رسد باید متولیان امر شتاب بیشتری به توسعه کشت گلخانه در گلستان که از راهبردهای اصلی وزارت جهادکشاورزی است، بدهند.

با روند فعلی احداث سالانه حدود ۵۰ هکتار گلخانه نمی‌توان به گذر از کشاورزی سنتی به صنعتی امیدوار بود مگر اینکه دولت موانع پیش پای فعالان این بخش را برطرف کند و حمایت‌های ویژه‌ای از آنها داشته باشد.

یکی از متقاضیان احداث گلخانه در گنبدکاووس که از پنج سال پیش پیگیر فعالیت در این بخش بوده اما هنوز موفق نشده است، به خبرنگار ایرنا گفت: مهمترین سد راه علاقمندان به احداث گلخانه در گلستان، پرداخت‌نشدن به موقع تسهیلات بانکی از یک طرف و بالا بودن کارمزد آن از سوی دیگر است.

فرید عابدی افزود: از پنج سال پیش متقاضی احداث گلخانه شیشه‌ای بودم که هکتاری ۱۰۰ میلیارد ریال هزینه داشت اما متولیان بویژه بانک عامل از پرداخت تسهیلات که آن زمان تا ۸۰ درصد هزینه تمام شده بود، به دلائل مختلف خودداری می‌کردند.

وی بابیان اینکه اکنون هزینه ساخت چنین گلخانه‌ای حداقل ۶ برابر شده است، اضافه کرد: با نظر کارشناسان طرح احداث گلخانه شیشه‌ای را به گلخانه پلاستیکی تغییر دادم و زمین محل احداث گلخانه رو نیز بتن ریزی کردم اما هنوز خبری از تسهیلات نیست.

عابدی ادامه داد: افزایش چند برابری هزینه‌های احداث گلخانه از یک سو و همخوانی نداشتن قیمت محصول در بازار سبب شده تا علاقمندان به احداث گلخانه تمایلی برای حضور در این بخش نداشته باشند.

این متقاضی احداث گلخانه گفت: برای توسعه کشت گلخانه‌ای در گلستان که مزایای خوبی در تولید، اشتغال و بهره‌وری بالا از منابع آبی دارد، دولت و متولیان امر باید نگاه ویژه‌ای به این بخش داشته باشند.

وی، پرداخت به موقع و فوری تسهیلات بانکی ارزان قمیت با دوره بازپرداخت بلندمدت، دومنظوره کردن فعالیت‌های گلخانه‌ای و انجام یک فعالیت کشاورزی در کنار تولید این بخش مانند پرورش ماهی و فراهم کردن زمینه برای صادرات محصول را از مهمترین پیشنهادهای خود برای رونق و توسعه کشت گلخانه‌ای در گلستان برشمرد.

عابدی در تشریح این پیشنهادها گفت: تعلل در پرداخت تسهیلات باتوجه به شرایط بازار (تورم و گرانی)، افزایش قیمت‌ ابزارآلات و دستمزدها را به همراه دارد که به زیان گلخانه‌دار است ضمن اینکه انجام یک فعالیت جانبی مانند پرورش ماهی در کنار تولیدات گلخانه‌ای علاوه بر استفاده دومنظوره از منابع آبی و مدیریت آن، درآمد بیشتری را نیز عاید گلخانه‌داران می‌کند.

وی ادامه داد: اگر به هر دلیل بازار فروش محصول مناسب نبود، گلخانه‌دار می‌تواند از درآمد فعالیت جانبی (پرورش ماهی) بخشی از هزینه‌های خود را تامین کند ضمن اینکه برای ورود تولیدات گلخانه‌ای به بازار کشورهای همسایه دولت و وزارت امورخارجه باید تفاهم نامه و قراردادهای دو یا چند جانبه بلند مدت حداقل پنج تا ۱۰ ساله با کشورهای مقصد صادرات امضا کند.

عابدی گفت: امضای چنین قراردادهایی می‌تواند خیال تولیدکنندگان محصولات گلخانه‌ای را برای فعالیت و تولید آسوده کند ضمن اینکه دولت باید مقررات مناسب و مدت دار گمرگی برای صادرات و واردات محصولات گلخانه‌ای یا نهاده‌های مورد نیاز وضع کند زیرا قوانین مقطعی و موضعی گره‌ای از دغدغه‌های تولیدکننده و فعالان اقتصادی بخش کشاورزی را باز نخواهد کرد.

وی، بازار مصرف کشورهای آسیای میانه بویژه روسیه را بهترین بازارها برای تولیدات کشاورزی گلستان دانست و اضافه کرد: موقعیت جغرافیایی این استان و داشتن پایانه مرزی و گمرگ اینچه برون، دریا، راه آهن و جاده جملگی می‌تواند به صادرات تولیدات گلخانه‌ای گلستان کمک کند.

یکی دیگر از متقاضیان احداث گلخانه در گنبدکاووس هم گفت: از سال ۹۸ که تصمیم به احداث گلخانه در گستره ۲۰ هزار مترمربعی گرفتم، ۱۱ میلیارد ریال برای آن هزینه کردم.

آق محمد اعظمی افزود: سپس پرونده‌ام از چهار سال پیش تحویل بانک شده اما هنوز موفق به دریافت تسهیلات نشدم.

وی اضافه کرد: بانک هر سال به بهانه نیامدن تسهیلات و یا گذشت مهلت طرح توجیهی و پروانه آن از پرداخت وام خودداری و مرا مجبور به تهیه طرح توجیهی جدید و تمدید پروانه می‌کند.

اعظمی، هزینه هر نوبت تهیه طرح توجیهی و تمدید پروانه را ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون ریال اعلام کرد و گفت: با این حال هنوز موفق به دریافت تسهیلات نشدم.

وی بابیان اینکه زمین محل احداث گلخانه را آماده و ستون‌های آن را نیز نصب کردم، ادامه داد: حداقل ۴۰ تا ۵۰ درصد اعتبار مورد نیاز احداث گلخانه را تامین و هزینه نمودم و اکنون برای تکمیل آن بشدت نیاز به وام دارم.

این متقاضی احداث گلخانه همچنین گفت: تاخیر در پرداخت تسهیلات بانکی سبب شده تا هزینه تمام شده برای احداث گلخانه چند برابر افزایش یابد و بسیاری از کشاورزان علاقمند به احداث گلخانه دلسرد شدند.

کمبود اعتبار و تسهیلات احداث گلخانه در گلستان

مجری طرح توسعه گلخانه‌های جهادکشاورزی گلستان هم با تایید کمبود اعتبارات و تسهیلات احداث گلخانه در این استان، گفت: از ۲ سال پیش حجم منابع مالی و تسهیلاتی این بخش کاهشی بوده است.

لیلا جهانگیر، مسائل مرتبط با تسهیلات احداث گلخانه را مربوط به واحد طرح و برنامه سازمان جهادکشاورزی گلستان دانست و افزود: تسهیلات این بخش در قالب تبصره ۱۸ و ماده ۵۲ به متقاضیان و متناسب با پیشرفت فیزیکی طرح پرداخت می‌شود.

وی اضافه کرد: کاهش و کمبود اعتبارات تخصیصی و بالابودن کارمزد تسهیلات (۱۳ تا ۱۵ درصد) از عوامل محدود کننده توسعه گلخانه در گلستان بوده است که نیاز به بازنگری در این بخش است.

مطابق اعلام یکی از مسئولان طرح و برنامه جهادکشاورزی گلستان، طی چهار سال گذشته فقط هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال تسهیلات برای احداث گلخانه در این استان پرداخت شده است.

جهانگیر ادامه داد: تسهیلات پرداختی به احداث گلخانه باید ارزان قیمت، با دوره تنفس و بازپرداخت بلندمدت باشد ضمن اینکه پرداخت یارانه به نهاده‌ها (بذر، کود و سم)، آموزش گلخانه داران و مسئولان فنی آنها به بهبود مدیریت، افزایش تولید و کیفیت آن کمک زیادی خواهد کرد.

مجری توسعه گلخانه‌های جهادکشاورزی گلستان همچنین گفت: اگرچه تسهیلات پرداختی به متقاضیان احداث گلخانه در این استان طی سال‌های اخیر قابل توجه نبوده است اما متناسب با پیشرفت فیزیکی پروژه بین ۵۰ تا ۸۰ درصد هزینه تمام شده وام به متقاضی پرداخت می‌شود.

وی افزود: درحال حاضر هزینه احداث هر هکتار گلخانه سبزی و میوه‌های تابستانه بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد ریال است.

جهانگیر همچنین ایجاد شرکت تعاونی و یا اتحادیه ویژه گلخانه داران را از دیگر نیازهای گلستان برای توسعه کشت گلخانه‌ای و پیگیری مسائل و مشکلات فعالان این بخش دانست و گفت: پیروی از یک نوع الگوی کشت و بسته بندی مناسب محصول برای بازار مصرف از دیگر الزمات این بخش است.

به گفته وی، جهادکشاورزی گلستان آمادگی لازم برای کمک به تشکیل تشکل صنفی ویژه گلخانه داران را دارد.

سهم پنج تا ۱۰ درصدی صادرات گلخانه‌ای گلستان

مجری طرح توسعه کشت گلخانه‌ای جهادکشاورزی گلستان همچنین سهم صادرات فراورده‌های گلخانه‌ای این استان به‌ویژه سبزی و میوه‌های تابستانه را به طور میانگین سالانه پنج تا ۱۰ درصد اعلام کرد و گفت: مقصد صادرات تولیدات گلخانه‌ای گلستان بیشتر کشورهای آسیای میانه و روسیه است.

جهانگیر افزود: در صورت فراهم شدن زمینه برای صادرات تولیدات گلخانه‌ای گلستان و دادن مشوق‌های لازم به تولیدکنندگان، سهم فعلی صادرات سبزی و میوه‌های تابستانه این استان ۲ تا سه برابر قابل افزایش است.

به گفته این مقام مسئول همچنین درصورت رفع موانع پیشروی متقاضیان احداث گلخانه در گلستان می‌توان شاهد رشد و توسعه این بخش و بهره‌مندی از مزایای آن بویژه کمک به تامین امنیت پایدار غذایی شد.

گلستان با جمعیت ۲ میلیون نفری خود و با ۶۷۰ هزار هکتار زمین زراعی و باغی از قطب‌های مهم تولید محصولات کشاورزی در کشور به شمار می رود ضمن اینکه هم اکنون این استان در تولید ۱۵ نوع محصول کشاورزی رتبه‌های اول تا ششم را در کشور دارد که از آن جمله می‌توان به سویا، خاویار، دانه روغنی کلزا، گندم، گوشت مرغ، جو، آفتابگردان، پنیه، توتون، پیله‌تر ابریشم، برنج، هلو، آلو، خرمالو و زیتون اشاره کرد.